Syfilis

Wat is Syfilis?

Syfilis, ook wel Lues genoemd, is een SOA die wordt overgedragen door de bacterie Treponema Pallidum. Dit is een spiraalvormige bacterie, een spirocheet. De bacterie komt via de huid of de slijmvliezen binnen via hele kleine beschadigingen, die bijvoorbeeld zijn ontstaan door het seksuele contact. Eenmaal binnen kan de syfilis  zich via de bloedbaan en lymfeklieren door het hele lichaam verspreiden.

Hoe kan je syfilis nog meer oplopen?

Naast de overdracht door seksueel contact, kan de infectie ook via bloedproducten (bloedtransfusie) of via orgaantransplantatie worden overgebracht. Tegenwoordig worden donoren routinematig gescreend op (o.a.) syfilis, waardoor deze besmettingsweg eigenlijk niet meer voorkomt in Nederland.

Wat gebeurt er met de syfilis bacterie in je lichaam?

Als de bacterie je lichaam binnen gekomen is, kan hij zich daar vermeerderen. De bacteriën verspreiden zich via de lymfeklieren en de bloedbaan naar de verschillende organen in het lichaam. Dit kan al enkele uren na de besmetting gebeuren. Zo kunnen ze ook in de ogen en in het centraal zenuwstelsel terecht komen. Die verspreiding door het lichaam gaat snel. Syfilis is eigenlijk vanaf het begin een 'systemische ziekte' (=door het hele lichaam aanwezig).

Hoe gedraagt syfilis zich als het niet behandeld wordt?

Syfilis kent 4 verschillende stadia:

Het eerste stadium:

Op het moment dat je besmet wordt met syfilis merk je daar nog niets van. De incubatietijd (tijd tussen besmetting en het krijgen van klachten) is 10-90 dagen. Vanaf dan kan een zweertje ontstaan op de slijmvliezen waar je de infectie hebt binnen gekregen, zoals de penis, de vagina, de anus of de mond. Dit is afhankelijk van de manier waarop je seks hebt gehad. Als de zweertjes in de vagina of de anus zitten zie je ze soms helemaal niet.

Het zweertje doet meestal geen pijn. Het plekje voelt hard aan. De medische term ervoor is ‘ulcus durum’. In de volksmond wordt het ook wel een 'harde sjanker' genoemd. Het klassieke beeld bij syfilis is dat er maar één ulcus ontstaat, maar soms zie je er ook meerdere zitten.

Daarnaast kunnen je lymfeklieren opzetten.

Na een aantal weken verdwijnen de zweertjes weer. De syfilis is daarmee echter niet verdwenen uit je lichaam.

Het tweede stadium:

Als de zweertjes verdwenen zijn komt na ongeveer 3 tot 6 weken het tweede stadium. Hierbij kunnen de volgende klachten optreden:

• Griep-achtige verschijnselen, met spier- en gewrichtspijn, koorts en vermoeidheid
• Lymfeklierzwellingen (opgezette klieren)
• Soms ontstaan er vlekjes over het lichaam, ook op de handpalmen en de voetzolen.
• Haaruitval en kale plekken op het hoofd.
• Oogklachten en minder goed zien.
• ‘Condylomata lata’. Dit zijn platte, grijze, wratachtige plekjes die meestal rondom penis, vagina en/of anus zitten.

Als bovengenoemde verschijnselen verdwenen zijn, volgt er vaak een lange periode zonder klachten. De ziekte is echter allerminst verdwenen!

Het latente stadium:

Deze periode zonder klachten noemen we het latente stadium. Mensen merken in deze periode helemaal niets meer. De bacteriën zitten echter nog gewoon in je lichaam, en richten daar ongemerkt schade aan.

Twee derde van  de onbehandelde patiënten blijft levenslang in deze latente fase. Een derde ontwikkelt echter het derde stadium.

Het derde stadium:

Vele jaren na het tweede stadium volgt het derde stadium. En pas op: dit kan wel 20 tot 30 jaar later zijn!

De ziekte heeft dus alle tijd om zich door het hele lichaam te verspreiden. Waarschijnlijk kom je in dat derde stadium omdat je immuunstelsel minder actief op de syfilis bacterie gaat reageren. Je ruggenmerg, hersenen,  hart, bloedvaten en botten kunnen worden aangetast, en ernstig beschadigd raken. Dit kan veel verschillende klachten geven zoals psychiatrische problemen (progressieve dementie), verlammingsverschijnselen, gewrichtspijn en botontsteking, oorsuizen, doofheid, hartritmestoornissen en insulten.

Wat voor klachten je krijgt, hangt af van welke organen aangetast zijn. Syfilis van de hersenen is het meest bekend. 

Kun je immuniteit opbouwen tegen syfilis?

Je bouwt geen immuniteit op tegen de Treponema bacterie. Dat betekent dat je de ziekte dus opnieuw kunt krijgen nadat je behandeld bent.

Wanneer is het verstandig te testen op syfilis?

Als je onveilige seks hebt gehad, of wanneer het condoom gescheurd is, is het verstandig je te laten testen op syfilis. Ook onveilige orale seks kan een syfilisbesmetting tot gevolg hebben.

Wanneer iemand een syfiliszweertje in de mond heeft, kan de bacterie ook door zoenen overgebracht worden.

Ben je gewaarschuwd door een (ex-) bedpartner, laat je dan ook altijd testen.

In Nederland worden alle zwangere vrouwen aan het begin van hun zwangerschap getest op syfilis. Een syfilisinfectie kan namelijk via de placenta overgedragen worden op het ongeboren kind. Door op tijd te behandelen, kan dat voorkomen worden.

Sta je aan het begin van een nieuwe relatie, en wil je stoppen met condoomgebruik? Laat je eerst beiden testen, om nare verrassingen te voorkomen.

Hoeveel tijd na het onveilige contact kan ik testen op syfilis?

De bloedtest op syfilis is 8 tot 12  weken na het onveilige contact betrouwbaar. Eerder testen kan een fout negatieve uitslag opleveren. Je hebt de bacterie dan wel bij je, maar het is nog te vroeg om dat aan te tonen.

Is syfilis te behandelen?

Vooral in het vroege stadium is syfilis goed met antibiotica te behandelen. Meestal krijg je 2 injecties. In elke bil 1. Een half jaar na de behandeling moet je opnieuw testen om te kijken of de behandeling voldoende is aangeslagen.

In het late stadium van syfilis kunnen de gevolgen onomkeerbaar zijn.

Voordat je je kunt laten behandelen moet je echter wel weten dat je besmet bent. Laat je daarom met enige regelmaat testen als je wisselende seksuele contacten hebt. Zo voorkom je dat je lang met een besmetting doorloopt zonder het te weten, waarbij je je bedpartners kunt besmetten.

Wil je laten testen of je syfilis hebt opgelopen?

Wil je een betrouwbare laboratoriumtest laten doen, dan kun je bij ons vaak dezelfde dag nog anoniem terecht. Wil je liever eerst nog wat meer informatie, dan kan je ons ook bellen op 085-1306218