HPV vragen

HPV

Misschien heb je de brief voor het bevolkingsonderzoek (weer) op de mat gehad en heb je jezelf beloofd dit keer écht een uitstrijkje te laten afnemen om jezelf te testen op HPV. Maar, wat is HPV eigenlijk precies? Hoe krijg je het? Wat zijn de symptomen? Kan je het behandelen? En weet jij hoe je het kunt voorkomen?

Wat is HPV?

HPV, het humaan papilloma virus, is misschien niet het eerste waar je aan denkt bij een SOA. Het kan zijn dat je niet eens wist dat het een SOA was.

Toch is dat zo, en het  komt ook nog eens enorm vaak voor: 80-90% van alle mensen die seksueel actief zijn loopt het ergens in zijn of haar leven op.

En HPV kan grote consequenties hebben: sommige soorten kunnen namelijk leiden tot kanker.

Dat maakt het allemaal best wel spannend. Gelukkig zijn er ook een aantal voorzorgsmaatregelen die je kunt treffen om ervoor te zorgen dat je er op tijd bij bent, mocht je dit virus hebben opgelopen.


Hoe kun je HPV krijgen?

HPV kan je, net als andere SOA’s, krijgen door seks. Maar lang niet elke SOA is even besmettelijk. Het vervelende van HPV is  dat het hartstikke besmettelijk is. Als je bedpartner HPV met zich meedraagt, is de kans groot dat jij het daarna ook hebt. Hoe meer wisselende partners je hebt, hoe groter de kans op besmetting.

Het virus zit in, of rond de vagina, anus of penis. Wanneer je seks hebt kan het virus ook op je handen of in je mond komen, en zo overgedragen worden.

Ook kan je besmet worden via de huid rondom de genitaliën. Penetratie is dus niet altijd nodig om HPV over te dragen.

De HPV types die genitale wratten veroorzaken kun je zelfs oplopen door het delen van dezelfde handdoek.

Het is dan ook niet zo raar dat 80 tot 90 procent van de mensen ooit in zijn of haar leven een keer besmet wordt met HPV. Vaak gebeurt dit in de buurt van je 20ste jaar.


Hoe kan je HPV voorkomen?

Als je een condoom gebruikt, wordt de kans dat je HPV oploopt ongeveer 70% kleiner. Dat maakt dus al wel een heel verschil, maar je houdt nog altijd een flinke kans over om het wél op te lopen, zelfs bij veilige seks.

Het risico op HPV kan je daarnaast veel kleiner maken door een vaccinatie tegen HPV. Daarover later in dit artikel meer.


Is HPV altijd gevaarlijk?

Gelukkig is een HPV infectie in verreweg de meeste gevallen volkomen onschuldig. Je merkt er meestal helemaal niets van, en je lichaam ruimt het virus vanzelf weer op.

Er zijn meer dan 170 HPV varianten, en de meesten hiervan doen niets schadelijks voor je lichaam.

Sommige varianten veroorzaken hand en voet wratten, anderen veroorzaken genitale wratten, maar een aantal kunnen o.a. baarmoederhalskanker veroorzaken. Deze laatsten varianten  worden de ‘hoog risico HPV virussen’ genoemd. Hierop wordt bij het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker getest.


Genitale wratten door een HPV virus

Je kunt pech hebben: van sommige HPV varianten krijg je genitale wratten. Elk jaar lopen ongeveer 16000 vrouwen en 21000 mannen in Nederland dit op.

Van die wratten kun je jeuk, pijn of een branderig gevoel hebben. Soms voel je er niets van. Dan zie je alleen maar één of meer wratjes zitten in de genitaalstreek. Veel mensen vinden ook dat heel akelig en schamen zich ervoor.

Gelukkig zijn genitale wratten onschuldig, en in de meeste gevallen gaan ze binnen enkele jaren vanzelf weer weg. Je kunt er ook een behandeling voor krijgen om dit te bespoedigen.


HPV virus en baarmoederhalskanker

Je kunt helaas nog meer pech hebben: er zijn een aantal HPV soorten die tot kanker kunnen leiden.

De meest bekende hiervan is baarmoederhalskanker.

Elk jaar moeten ongeveer 5500 vrouwen een behandeling ondergaan in verband met een voorstadium hiervan. Er wordt dan gesproken over ‘onrustige cellen bij de baarmoedermond’. Bij zo’n 830 van deze vrouwen ontwikkelt inderdaad baarmoederhalskanker, en 220 vrouwen overlijden hier per jaar aan. Ook overlijden er elk jaar ongeveer 100 vrouwen aan een andere kanker die door HPV veroorzaakt wordt.


Wat gebeurt er precies in het lichaam als ik een hoog risico HPV virus heb opgelopen?

Het HPV virus gaat in de cellen van de baarmoederhals zitten, en het kan die cellen veranderen. We spreken dan van ‘onrustige cellen’.

In bijna alle gevallen ruimt het lichaam het HPV virus binnen 2 jaar op.  Het is dan niet meer schadelijk en kan niet meer worden aangetoond met een test. Ook die onrustige cellen in de baarmoederhals verdwijnen dan weer.

Maar een enkele keer lukt het het lichaam dus niet om het HPV virus op te ruimen. In dat geval kunnen er steeds meer onrustige, afwijkende cellen ontstaan, en kan dit uiteindelijk tot baarmoederhalskanker leiden. Meestal zit er zo’n 15 jaar of meer tussen de besmetting  met HPV en het ontstaan van kanker.


Ernstige HPV gevolgen voor mannen

Minder bekend is dat ook mannen kanker kunnen krijgen door HPV. Dit zit dan bij de penis, de anus, of in de slokdarm.

Elk jaar lopen ongeveer 500 mannen kanker op door HPV, en 200 overlijden hieraan.

Mannen worden eigenlijk nooit op HPV getest. Bij mannen is dit niet zinvol, omdat er geen vervolgonderzoek of behandeling ingezet kan worden.

Mannen kunnen zich wél tegen HPV laten vaccineren. Belangrijk, want mannen kunnen immers ook HPV hebben met verstrekkende gevolgen. Het is dus zeer verstandig om je tegen HPV te laten vaccineren, om jezelf en je bedpartner zoveel mogelijk tegen dit virus te beschermen.


Wat zijn de symptomen als ik HPV heb opgelopen?

Vaak merk je niet direct symptomen van HPV. Dat is op zich niet erg, omdat het lichaam HPV meestal zelf opruimt. Maar als het dat niet doet, en het dus in je lichaam aanwezig blijft, heb je daar lang niet altijd weet van.

Soms zijn er wel symptomen, en dan is het goed om daar op te letten:

  • In sommige gevallen vormen zich genitale wratjes rondom de vagina of penis. Dit kan met jeuk of branderigheid gepaard gaan.Deze HPV wratten zijn vervelend, maar op zichzelf gelukkig niet gevaarlijk. Genitale wratjes veroorzaken geen kanker.

Meer verontrustende symptomen die bij vrouwen kunnen ontstaan, en waarop je goed moet letten zijn:

  • Bloedingen tijdens of na seksueel contact
  • Bloedingen tussen 2 menstruaties in

Nogmaals: als je deze symptomen niet hebt kun je nog steeds HPV hebben. Dat is precies waarom het zo verstandig is om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek, en jezelf op HPV te laten testen.


Het bevolkingsonderzoek naar HPV en baarmoederhalskanker

In Nederland is een bevolkingsonderzoek opgezet waarbij vrouwen tussen de 30 en 60 jaar, eens in de 5 jaar uitgenodigd worden voor een test op het HPV virus, en/of een uitstrijkje.

De reden dat vrouwen ónder de 30 jaar hier niet voor uitgenodigd worden is omdat zij weliswaar heel vaak besmet zijn met HPV, maar dat hun lichaam dit in de meeste gevallen zelf op gaat ruimen binnen 2 jaar. Zij zullen er in dat geval nooit last van gaan ondervinden.

We beschikken nog niet over medicijnen om het lichaam te helpen met het opruimen van het virus, en kunnen hen daarom nog niets bieden.

Heb je als vrouw echter klachten van vaginaal bloedverlies buiten de menstruaties om, zoek dan eerder hulp om een uitstrijkje te laten maken, en wacht niet op een oproep voor het bevolkingsonderzoek.


Kan ik me laten vaccineren tegen HPV?

Het goede nieuws is dat er vaccins bestaan, die je tegen meer dan 75% van alle HPV kankers kunnen beschermen. Dat maakt de kans dat je kanker krijgt door HPV dus veel kleiner.

Sinds 2009 zit dit vaccin in het rijksvaccinatieprogramma voor meisjes. Zij worden gevaccineerd als ze 13 jaar zijn. Steeds meer meisjes maken gebruik van deze mogelijkheid.

Vanaf februari 2022 worden ook jongens via het rijksvaccinatieprogramma gevaccineerd tegen HPV. Daarmee worden zij beschermd tegen penis, anus, darm en keelkanker.

In 2023 werd er voor jongeren tot 28 jaar een inhaalslag georganiseerd om hen alsnog gratis te vaccineren tegen HPV. Als je al HPV hebt opgelopen werkt het vaccin niet goed meer, tegen deze variant, maar omdat er zoveel verschillende types HPV zijn is de kans dat je ze allemaal gehad hebt klein. Het is daarom heel aannemelijk dat het zinvol is om je alsnog te laten vaccineren.

Vaccinatie voor HPV

Werkt de HPV vaccinatie ook tegen genitale wratten?

Het door het RIVM gebruikte vaccin beschermt alleen tegen de gevaarlijke HPV soorten, en niet tegen de HPV varianten die genitale wratten veroorzaken.

Wil je je ook daar tegen beschermen, dan is dat mogelijk. Er bestaat een vaccin wat zowel tegen de gevaarlijke HPV soorten als tegen genitale wratten beschermt, maar de kosten voor die vaccins komen voor je eigen rekening.

Toch zijn er veel mensen die dat er graag voor over hebben om dat zij geen genitale wratten op willen lopen.


Moet ik nog meedoen aan het bevolkingsonderzoek als ik gevaccineerd ben?

Hoewel het vaccin de kans op het krijgen van HPV en daarmee samenhangende kanker heel erg verkleint, sluit het het, zoals gezegd, niet helemaal uit.

Er is daarom nog meer nodig om de kans op kanker te verkleinen

Er blijft namelijk een kans bestaan dat je het HPV virus toch oploopt, en dat je lichaam het niet vanzelf opruimt. Je kunt het dan heel lang (jaren), met je mee dragen. Er kunnen dan afwijkende cellen ontstaan.

Het meest bekend zijn de onrustige cellen in de baarmoederhals.

De kans dat je na een HPV infectie baarmoederhalskanker ontwikkelt is kleiner dan 1%. Niet zoveel zou je zeggen, maar omdat zoveel mensen een HPV infectie oplopen is het toch een groot aantal, en is het reden genoeg om vrouwen vanaf 30 jaar elke 5 jaar een uitstrijkje aan te bieden om het in een vroeg stadium op te sporen. Dit geldt ook als je gevaccineerd bent!

Dit onderzoek wordt je gratis aangeboden. Sommige vrouwen vinden het vervelend om een uitstrijkje te laten maken. Het kan dan helpen om een thuistest op HPV te doen. Ook dit kan je in het kader van het bevolkingsonderzoek 1x per 5 jaar gratis doen.

Als er bij de thuistest inderdaad HPV wordt gevonden, moet er alsnog een uitstrijkje gemaakt worden om te kijken of er afwijkende ‘onrustige’, cellen zitten bij je baarmoederhals.


Wanneer is verder onderzoek nodig?

Wanneer er afwijkende cellen worden gevonden is verder onderzoek nodig: er moet dan in het ziekenhuis bij de gynaecoloog een biopt genomen worden. Dat is een soort hapje wat met een tangetje uit de baarmoedermond wordt genomen. Niet fijn, maar wel heel erg belangrijk om je op tijd te kunnen behandelen!


Alle voorzorgmaatregelen nog even op een rij

HPV kan zoals gezegd lange tijd onopgemerkt in het lichaam ronddwalen voordat het zich manifesteert in bijvoorbeeld kanker. Om dit te voorkomen zijn er een aantal voorzorgsmaatregelen die je kunt treffen:

  • Gebruik een condoom tijdens de seks.
  • Laat je als vrouw iedere vijf jaar testen, je wordt van je 30ste tot je 60ste iedere vijf jaar opgeroepen voor een bevolkingsonderzoek. Je krijgt dan een uitstrijkje en de uitslag laat meteen zien of er tekenen zijn van baarmoederhalskanker.
  • Vaccinatie voor kinderen. Jongeren vanaf 10 jaar kunnen zich laten vaccineren tegen HPV. Dit geldt nu zowel voor jongens als meisjes. Deze vaccinatie bestaat uit twee prikken en is gratis.
  • Vaccinatie voor volwassenen. Als je de  vaccinatie als kind niet hebt gehad, kun je je alsnog laten vaccineren. Je krijgt dan drie prikken en de vaccinatie is niet gratis. Wel wordt er op dit moment een campagne georganiseerd waarbij volwassenen tot 28 jaar zich alsnog gratis kunnen laten vaccineren. De vaccinatie werkt alleen voor de HPV types die je nog niet hebt opgelopen.


Laat je testen op HPV

Elk jaar overlijden er vrouwen omdat zij te laat zijn met het ontdekken van baarmoederhalskanker, omdat zij niet hebben meegedaan aan het bevolkingsonderzoek.

Laat jou dat niet gebeuren, en geeft gehoor aan de oproep die je ervoor ontvangt.

Het virus kan ook al voor je 30 ste tot problemen leiden. Heb jij bloedverlies tussen je menstruaties door terwijl je dat niet van jezelf gewend bent, of gaat je baarmoedermond snel bloeden bij aanraking (bijvoorbeeld tijdens of na de seks)? Check dan eerder op HPV,  en laat zo nodig een uitstrijkje maken.

Wil jij een extra HPV test buiten het bevolkingsonderzoek om? Klik dan hier om een afspraak te maken.

Afspraak maken bij SoaZorg